Latex là gì? Tại sao nên dùng LATEX soạn thảo văn bản Toán học?
Đúng là Microsoft Word đáp ứng được hầu hết soạn thảo văn bản Toán học. Bên cạnh những chức năng tương tự như LATEX, nó còn có các chức năng nâng cao về quản lý tài liệu (bookmark), theo dõi vết chỉnh sửa văn bản (tracking),. . . Hơn nữa, nếu người dùng thạo VBA (Visual Basic for Applications) thì nhiều công cụ được tạo ra hỗ trợ việc biên tập và soạn thảo được nhanh chóng. Với các hệ soạn thảo WYSIWYG (What You See Is What You Get), tác giả thường tạo ra các tài liệu sắc sảo, trông đẹp mắt nhưng lại không đảm bảo được tính thống nhất trong định dạng các thành phần của tài liệu. LATEX ngăn chặn những lỗi như thế bằng cách yêu cầu người soạn thảo phải định nghĩa cấu trúc logic của tài liệu. Sau đó, chính LATEX sẽ lựa chọn cách trình bày tốt nhất.
1.1. TEX là gì?
TEX là một hệ thống sắp chữ được viết bởi Donald Knuth và giới thiệu lần đầu vào năm 1978. TEX được thiết kế nhằm phục vụ cho việc soạn thảo các văn bản thông thường và các công thức toán học. Knuth bắt đầu thiết kế công cụ sắp chữ TEX vào năm 1977 để khám phá tìm lực của các thiết bị in ấn điện tử khi mà nó bắt đầu xâm nhập vào công nghệ in ấn lúc bấy giờ. Bây giờ TEX rất
hiện đại và được nhiều người biết đến. TEX được phát âm là “Tech” , với “ch” như trong từ “Ach”. Trong tiếng Đức hay từ “Loch” trong tiếng Scotland. “ch” bắt nguồn từ bảng chữ cái của tiếng Hy Lạp, trong đó X là chữ “ch” hay “chi”. Ngoài ra TEX còn là âm đầu tiên của từ texnologia (technology) trong tiếng Hy Lạp. Trong môi trường văn bản thông thường, TEX được viết là TeX.
1.2. LATEX là gì?
LATEX là một gói các tập lệnh cho phép tác giả có thể soạn thảo và in ấn tài liệu của mình với chất lượng bản in cao nhất thông qua việc sử dụng các kiểu trình bày chuyên nghiệp đã được định nghĩa trước. Ban đầu LATEX được thiết kế bởi Leslie Lamport. Ngày nay, LATEX được duy trì và phát triển bởi một nhóm những người yêu thích và nghiên cứu về LATEX, đứng đầu là Frank Mittlebach.
1.3. Những điều cơ bản
1.3.1. Tác giả, người trình bày sách và người sắp chữ
Trước khi một tác phẩm được in ấn, tác giả sẽ gửi bản viết tay của mình đến nhà xuất bản. Sau đó, người trình bày sách sẽ quyết định việc trình bày tài liệu (độ rộng của cột, font chữ, khoảng cách giữa các tiêu đề, . . . ). Người trình bày sách sẽ ghi lại những chỉ dẫn định dạng của mình lên bản viết tay và đưa cho người thợ sắp chữ, và người thợ này sẽ sắp chữ cho quyển sách theo những định dạng được chỉ dẫn trên bản viết tay.
Người trình bày sách phải cố gắng để tìm hiểu xem tác giả đã nghĩ gì khi viết bản thảo để có thể quyết định được những hình thức định dạng phù hợp cho: tiêu đề, trích dẫn, ví dụ, công thức, . . . . Đây là công việc phải dựa nhiều
vào kinh nghiệm, nội dung của bản thảo.
Trong môi trường LATEX, nó đóng vai trò là người trình bày sách và sử dụng TEX như là một người thợ sắp chữ. Tuy nhiên, LATEX “chỉ” là một chương trình máy tính do đó nó phải được hướng dẫn bởi người soạn thảo. Người soạn thảo sẽ cung cấp thêm thông tin để mô tả cấu trúc logic của tác phẩm và thông tin này sẽ được viết vào văn bản dưới hình thức là các “lệnh của LATEX” . Đây chính là một trong những điểm khác biệt lớn đối với các chương trình soạn thảo khác.
Khi sử dụng LATEX, bạn không nhìn thấy bản in ngay khi soạn thảo. Tuy nhiên, sau khi biên dịch bạn có thể xem và sửa đổi nội dung trước khi thực hiện thao tác in ấn.
1.3.2. Trình bày bản in
Việc thiết kế bản in là một công việc thủ công. Những người soạn văn bản không có khiếu trình bày thường mắc phải một số lỗi định dạng nghiêm trọng vì quan điểm: “Nếu một tài liệu trông sắc sảo thì nó đã được thiết kế tốt.” Tuy nhiên các tài liệu được in ấn là để đọc chứ không phải để trưng bày trong một
phòng triển lãm nghệ thuật. Do đó, tính rõ ràng, dễ đọc, dễ hiểu phải được đặt lên hàng đầu. Ví dụ:
• Kích thước của font chữ và việc đánh số tiêu đề phải được chọn một cách hợp lý nhằm làm cho cấu trúc của các chương, mục trở nên rõ ràng đối với người đọc.
• Chiều dài của dòng văn bản phải đủ ngắn để không làm mỏi mắt người đọc; đồng thời, nó phải đủ dài để có thể nằm vừa vặn trong trang giấy.
Điều này mới nghe qua ta thấy có vẻ mâu thuẫn nhưng đây chính là một yếu tố rất quan trọng quyết định đến tính rõ ràng và đẹp mắt của tài liệu.
Xem thêm: Những điểm mạnh và điểm yếu của LATEX so với Word và MathType
